Κλέβουν το καλύτερο βαλσαμόχορτο του κόσμου από Ικαρία, Σαμοθράκη και Λακωνία!

"Κινδυνεύουν να εξαφανισθούν 1 στα 10 σπάνια ελληνικά φυτά από ξένους βιοπειρατές, που δρουν ανεξέλεγκτα στην χώρα μας!"

“ Η Ελλάς και θύμα βιοπειρατίας . Δεν μας κλέβουν μόνο αρχαία αγάλματα, αλλά και τα φυτά μας! ”

"Η πανέμορφη Ικαρία στο Ανατολικό Αιγαίο, είναι γνωστή για πολλά προϊόντα της: Ένα απ’ αυτά, είναι το υψηλής ποιότητος έξτρα παρθένο ελαιόλαδό της, από την περίφημη τοπική ελιά «θρούμπα», κ.ά. Ένα άλλο όμως, είναι το βαλσαμέλαιό της, από το εξαιρετικό βαλσαμόχορτό της, που θεωρείται – μαζί με της Σαμοθράκης, της Θάσου και της Λακωνίας - ως το καλύτερο στον κόσμο!" Αυτά γράφει σε άρθρο του ο Γιώργος Λεκάκης, (μέλος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ, www.emaem.org), της Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων, και της Επιτροπής Διεκδικήσεως Κατοχικού Δανείου και Κλεμμένων Πολιτιστικών Θησαυρών.)
 

Με έμφαση τονίζει στο άρθρο του ότι "τα προϊόντα αυτού του «δυναμίτη της φύσεως», διακινούν δισεκατομμύρια ευρώ σήμερα στον πλανήτη... Η Ελλάς κάθεται πάνω σε ένα θησαυροφυλάκειο ακόμη, και κοιμάται...
Όταν οι Ολλανδοί και οι Γερμανοί (Ικαρια)ήλθαν ως βοτανοκλέφτες...Όλα άρχισαν όταν ξένες φαρμακευτικές και βοτανικές εταιρείες εντόπισαν την χώρα μας, ως ένα ηλύσιο βιοποικιλακό τόπο..."

"Πρωτοπόροι βοτανοκλέφτες ήταν οι Ολλανδοί. Ολλανδικές εταιρείες ξανα-επισκέφθηκαν την δεκαετία του 1970-80 τα βουνά του Μυστρά και της Μάνης, στην Νότιο Πελοπόννησο, όπου και άκουσαν – άρα δεν εγνώριζαν πριν - από τοπικούς αγρότες και βοσκούς για το βαλσαμόχορτο και τα θαύματα αποκαταστάσεώς πολλών παθήσεων απ’ αυτό. Τους τρόπους ήξεραν και χρησιμοποιούσαν και γιατροπορεύονταν γενεές και γενεές Ελλήνων, στο πέρασμα των χιλιετιών... Έτσι, οι Ολλανδοί άρχισαν να ενδιαφέρεται (και) γι’ αυτό το φυτό και αφιέρωσαν χρόνο και χρήμα για να πειραματισθούν με το βαλσαμέλαιο – με το αζημίωτο...

Κάθε χρόνο στις αρχές του Μαΐου, εταξείδευαν στην Πελοπόννησο, στην κοιλάδα της Σπάρτης, δεκάδες Ολλανδοί, για να συλλέξουν βαλσαμόχορτο, από βουνοπλαγιές οι οποίες κείτονταν 1.500 μ. πάνω από την επιφάνεια της θαλάσσης! Αλήθεια με ποια άδεια; Οι εντόπιοι τους έβλεπαν ως φολκλόρ... ως φυσιολάτρες τουρίστες... Εν τω μεταξύ, τα λουλούδια της ελληνικής φύσεως αφανίζονταν... Συγκέντρωναν χιλιάδες λουλούδια βαλσαμόχορτου, αυτά τα ωραιότατα, με το φρέσκο κίτρινο-χρυσαφί χρώμα, από πολύ ενωρίς το πρωί... Και τα εβύθιζαν αργότερα, την ίδια ημέρα, σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ψυχρής έκθλιψης, από βιολογικά καλλιεργημένες τοπικές ελιές! Αυτό το μείγμα εν συνεχεία αφήνεται σφραγισμένο, σε υάλινα βάζα ή μπουκάλια, στον καυτό ήλιο της Μεσογείου, για αρκετές εβδομάδες, να λιαστεί περισσότερες από χίλιες ώρες... Αυτή η προσεκτική διαδικασία δημιουργεί τις διάσημες ιαματικές ιδιότητες του βαλσαμέλαιου, που έχει ένα χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα, και που είναι κυρίως για εξωτερική χρήση, για την θεραπεία των εγκαυμάτων, των ερεθισμών του δέρματος, τις χειρουργικές ουλές, τους μώλωπες, τα διαστρέμματα, κλπ.

Οι Ολλανδοί δεν είναι η πρώτη φορά που κλέβουν βότανα από την ελληνική φύση... Είναι χαρακτηριστικό ότι την χώρα τους την έχουν καθιερώσει ως «χώρα της τουλίπας», τον βολβό της οποίας έχουν κλέψει από την Χίο και την Αργολίδα!"

Ο Γ. Λεκάκης αναφέρεται, μεταξύ άλλων στην αρχαία ελληνική παράδοση."Στις ηλιόλουστες πεδιάδες και τα νησιά των μεσογειακών χωρών, το βαλσαμέλαιο παράγεται παραδοσιακά εδώ και αιώνες... Η παράδοση αυτή έχει πνευματική ιδιοκτησία. Η κλοπή αυτής της παραδόσεως - και μάλιστα όταν κάποιος κερδίζει χρήματα απ’ αυτήν την άνομη πράξη – πρέπει να τιμωρείται. Κάτοχος αυτής της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι οι Έλληνες – και δη οι Σπαρτιάτες.

Οι ιαματικές ιδιότητες του βαλσαμέλαιου ήταν γνωστές ήδη στον αρχαίο σπαρτιάτικο στρατό! Γι’ αυτό, ακόμη και σήμερα στην Λακωνία, το λένε σπαθόχορτο, από το οποίο παράγουν το σπαθέλαιο, ειδικό στην επούλωση τραυμάτων από σπαθιές! Οι θεραπευτικές ιδιότητες του ελαίου αυτού του φυτού θαυμάζονταν και ήταν σεβαστές από τους αρχαίους χρόνους! Ο Έλλην ιατρός, «ο πατέρας της Ιατρικής», Ιπποκράτης, το χρησιμοποιούσε επίσης ευρέως, 2.500 χρόνια πριν... Οι αρχαίοι Έλληνες - και οι Ρωμαίοι αντιγραφείς τους - χρησιμοποιούσαν το υπερφυτό (υπερικό - hypericum perforatum L.) βαλσαμόχορτο για πολλές ασθένειες, σε ευρύ φάσμα τραυματισμών, τα έλκη, την γαστρεντερική δυσφορία, τον πόνο από την εμμηνόρροια, την οσφυαλγία, τις πληγές, τα δήγματα φιδιών, αλλά και τα αυτοάνοσα, και την κατάθλιψη, καθώς και για πνευματικούς λόγους, αφού επίστευαν ότι το φυτό προσφέρει προστασία από τα κακά πνεύματα (που ήταν αυτά που προξενούσαν τις ασθένειες και τα ατυχήματα)...

Η ελληνική λαογραφία έχει συγκεντρώσει πολλούς τρόπους χρήσεώς του, και πολλούς παρασκευής του, σε διάφορα μέρη της Ελλάδος..."

"Έχει γίνει κατανοητό στους κοινούς ανθρώπους του πλανήτη Γη - αλλά όχι στους... πολιτικούς και τους τραπεζίτες, διότι αυτοί φαίνεται δεν είναι κοινοί, δηλ. δεν διαθέτουν ούτε καν τον κοινό νου! - πως όταν και το τελευταίο δένδρο κοπεί, όταν το τελευταίο ζώο ή ψάρι ή χόρτο θα καταναλωθεί, όταν και η τελευταία πηγή νερού θα δηλητηριασθεί, τότε μόνον θα αντιληφθούν οι «συλλέκτες χρημάτων» στα σίγουρα, ότι τα χρήματά τους... δεν τρώγονται!!! Αλλά έως τότε;

Το «ζωντανό φυτό» πωλείται στο διαδίκτυο από 6 έως 30 ευρώ (λ.χ. η περίφημη ορχιδέα της Κρήτης ophrys kotschyi subsp. cretica – η ορχιδέα ophrys kotschyi απαντάται μόνον σε Ελλάδα και Κύπρο). Υπάρχει αυξανόμενο διεθνές ενδιαφέρον για τον πλούτο και την μοναδικότητα των βοτάνων και αρωματικών φυτών της ελληνικής γης... Κινούν το ενδιαφέρον αγοραστών-συλλεκτών και βιοπειρατών, με τζίρο εκατομμυρίων ευρώ. Πληγή του πολιτισμού δεν είναι μόνον οι αρχαιοκάπηλοι, αλλά και οι βιοκάπηλοι...
«Εντοπίστηκαν 588 περιπτώσεις εμπορίας φυτών από 73 φυτώρια σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία, τα οποία, ως αυτοφυή φυτά, υπάρχουν αποκλειστικά και μόνον στην Ελλάδα, ως ενδημικά της χώρας μας» (βλ. Ν. Κρίγκας «Το ηλεκτρονικό εμπόριο στα ελληνικά ενδημικά φυτά. Βιοποικιλότητα, εμπόριο και νομιμότητα»).

Από αυτά:
● 58 taxa είναι προστατευόμενα σε εθνικό και 19 σε διεθνές επίπεδο,
● 33 χαρακτηρίζονται ως απειλούμενα (κινδυνεύοντα ή τρωτά), και
● 37 ως σχεδόν απειλούμενα ή σπάνια. Τα 12 μάλιστα έχουν εντοπισθεί σε μία μόνον τοποθεσία και άλλα 18 σε 2-5 μόνον σημεία της Ελλάδος.
Κανένα από τα 73 φυτώρια δεν διαθέτει άδεια από τις αρμόδιες ελληνικές Αρχές για την συλλογή και την πώληση των ενδημικών φυτών της Ελλάδος! Σχετικό με την αξιοποίησή τους είναι το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια, που θα τεθεί σε ισχύ εντός του 2014.

Θα λογοδοτήσει κανείς, κάποτε, κάπου... Ο πλανήτης τελειώνει... Ο άνθρωπος πιστεύει ακόμη πως είναι ο άρχοντας και κύριός του;"http://www.notospress.gr

Το Γλυκό μάραθο της Μακροζωίας

Η εξαιρετική αξιοποίηση των υλικών που υπάρχουν γύρω μας είναι το βασικό χαρακτηριστικό του πολιτισμού της καθημερινής ζωής στην Ικαρία και η πεμπτουσία της αυτάρκειάς μας. Η αυτάρκεια που παράγει την ποιότητα,την ευημερία, και την ελευθερία. Είναι η απλότητα της ζωής και η απαλλαγή της από άγχη που δεν προσθέτουν τίποτα στη καθημερινότητα  μας παρά μόνο σκοτούρες. Η Υγεια σήμερα είναι το τοπικό, το αυθεντικό, το καθαρό, το κοντινό. Εδώ οι άνθρωποι χαίρονται να βάζουν στο τραπέζι τους ό,τι παράγουν και η χαρά και η ευχαρίστηση είναι μακροζωία. 

    Η γεύση της αυτάρκειας ξεκινάει από το Ικαριωτικο περιβόλι και κάπου εκεί φυτρώνει και το γλυκό μάραθο (Foeniculum vulgare )Ο λόγος για την Ικαριώτικη μαραθιά, ένα φυτό πολλαπλών χρήσεων, το οποίο μας δίνει τους αρωματικούς σπόρους και φύλλα της για καρύκευμα, αλλά και μία γευστική ρίζα (οχι και τοσο διαδεδομένη στην Ικαριωτικη κουζίνα)Η Μαραθιά αρωματίζει ,νοστιμίζει και κάνει το Ικαριώτικο φαγητό( ίσως και το πιο σημαντικό) εύπεπτο . ...! Οι μαραθόσποροι είναι ένα εξαιρετικό μπαχαρικό για ψάρια, κρέας, σπιτικά τουρσιά, ελιές, αλλά και το ψωμί Ο βλαστός και τα φύλλα του μάραθου τρώγονται είτε ωμά σε σαλάτες, είτε μαγειρεμένα με κρέας ή θαλασσινά, σε λαχανικά ή ακόμα και σε χορτόπιτες, για να τους δώσουν μια απαλή, γλυκιά και ταυτόχρονα αρωματική γεύση. Ο μάραθος είναι ένα φυτό πλούσιο σε βιταμίνη C, ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο και μαγνήσιο. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικές ουσίες και ένα από τα υψηλότερα λαχανικά σε φυτικές πηγές καλίου, νατρίου, φωσφόρου και ασβεστίου.Τα πολλαπλά του οφέλη τον κάνουν ένα εξαιρετικό βότανο , ιδιαίτερα όσον αφορά τις θεραπευτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του, κυρίως στο πεπτικό μας σύστημα. Θεωρείται ως ένα από τα παλαιότερα φαρμακευτικά φυτά και μαγειρικά χόρτα. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το μάραθο ήταν γνωστό πάνω από 4000 χρόνια . Αναφέρεται στην περίφημη Πάπυρος Ebers, (μια αρχαία αιγυπτιακή συλλογή ιατρικών συγγράμματων γύρω στο 1500 π.Χ) κυρίως ως θεραπεία για τον μετεωρισμό

. Ο Πλίνιος , περιγράφει επίσης το μάραθο κυρίως ως βότανο που βοηθάει την πέψη. Κατά τον Μεσαίωνα, έγινε ονομαστό για την καταπολέμηση του βήχα Στην σύγχρονη ζωή το γλυκό Μάραθο αρχίζει να κερδίζει επάξια τη φήμη του ως ένα από τα πιο αρωματικά συστατικά της Ικαριωτικης Μακροζωίας και αυτό γιατί το Μάραθο προσφέρει την ευκαιρία να απελευθερώσει το σώμα μας τις τοξίνες, να αυξήσει την ενέργεια, και να υποστηρίξει την ικανότητά στον οργανισμό μας να «χωνέψει» και «μετατρέψει» τα τρόφιμα σε γευστικές εμπειρίες / σκέψεις με έναν υγιή τρόπο.Το Μάραθο είναι για την πέψη και την μεταμόρφωση. Παρέχει θρέψη και ζωντάνια. Θα συνιστούσα , όταν τα ζευγάρια έχουν δυσκολίες να πίνουν ένα τσάι μάραθο μαζί καθημερινά. "Οι παλαιοί Ικαριώτες πίστευαν ότι τρώγοντας μάραθο αποκτούσαν περισσότερο θάρρος, δύναμη, και μακροζωία.Οι Ικαριώτες το αγαπούν πολύ ! Το μάραθο είναι νομίζω το πιο αρωματικό συστατικό που χαρίζει στα "φτωχά φάδια " της Ικαριώτικης κουζίνας αυτό το κάτι το ξεχωριστό σε γεύση και σε άρωμα ,και γιαυτό βρίσκετε στη κορυφή της διατροφής μας ως το πιο μυρωδάτο συστατικό της Μακροζωίας ! Εξερευνήσετε το γλυκό Μάραθο και δεν θα χάσετε ,θα το συναντήσετε παντού γιατί ειναι σχεδόν Αθάνατο ... ..! "

Η Αγριοκρομμύδα(Drimia numidica) …Το Πρωτοχρονιάτικο έθιμο των Ελλήνων σύμβολο της «αναγέννησης»

"Σ'αυτό το σπίτι πούρθαμε πέτρα να μη ραϊσει κι'ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει " 

Η Αγριοκρομμύδα ή Ασκελετούρα (Drimia numidica) είναι συνηθισμένο φυτό στην Ικαρία. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Το έχετε συναντήσει σίγουρα όλοι σας σε κάποιο περιβολι. Τα ζώα δεν το τρώνε γιατί έχει δηλητήριο που μπορεί να προκαλέσει δερματικό ερεθισμό από επαφή. Η Αγριοκρομμύδα ακόμη και αν την βγάλεις απ’ τη γη, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη.Ο λαός πίστευε λοιπόν ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική της δύναμη μπορούσε να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι’ αυτό και την Πρωτοχρονιά κρεμούσαν την Αγριοκρομμύδα στα σπίτια τους. Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας που αναφέρεται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ.Με τον βολβό της οι παλιοί  έφτιαχναν φάρμακο για τους άρρωστους για να βελτιώσουν και να δυναμώσουν την υγεια τους  

Το είδος

Το σκυλοκρέμμυδο (ή αλλιώς κουβαρόσκιλλα ή αρχιδόσκιλλα στη Σύρο, κρεμμυδόσκιλλα στην Αίγινα- Λακωνία, στην Πάρο ασκέλλα, στην Κρήτη ασκυλλητούρα, στην Κεφαλλονιά ασκικονάρα, ασκιλλοκάρα, αγιοβασιλίτσα και κουτσούνα, στην Ηλεία και στην Αρκαδία μποτσίκι ή γυφτοκρέμμυδο στην Αιτωλία βασιλοκουτσούνα κ.ά.) είναι είδος που φύεται κυρίως στη νότια Ελλάδα και έχει εξαιρετική αντοχή στην ξηρασία και τη ζέστη (το Drimia aphylla στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και το Drimia numidica στην υπόλοιπη Ελλάδα). Τα άνθη του βγαίνουν συνήθως από το Σεπτέμβριο, ενώ αργότερα, μέσα στο χειμώνα βγαίνουν και τα φύλλα του, απευθείας από το μεγάλο του βολβό, που σχεδόν πάντα εξέχει ελαφριά από τη γη.

Το έθιμο

Ο βολβός του είδους είναι αρκετά μεγάλος και πολύ ανθεκτικός. Ακόμα και αν ξεριζωθεί από τη γη, έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει φύλλα αλλά και άνθη. Την ιδιότητά του αυτή, την είχε παρατηρήσει και ο Θεόφραστος (371 π.Χ. – περ. 287/5 π.Χ.) «το φύσει εύζωον και βλαστικόν του φυτού, κυρίως δε η έκτακτος, μεγάλη ζωτικότης του βολβού, δυναμένου επί μακράν να ζει και ανθεί και εκτός του εδάφους». Αυτή ακριβώς η ιδιότητα, η μεγάλη του αντοχή, έδωσε το έναυσμα για την καθιέρωση του εθίμου, με το κρέμασμα του, στις πόρτες των σπιτιών τις ημέρες των εορτών: πιστεύεται ότι η μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να μεταδοθεί και αλλού, όπως και στον άνθρωπο για την επόμενη χρονιά. Οι ιδιότητές του, καθώς και η μυθοπλασία για το είδος απασχόλησε πολλούς συγγραφείς από την αρχαιότητα, και συνδέθηκε άμεσα με τη γονιμότητα της γης. Σύμφωνα με τον Πυθαγόρα (6ος αι.π.χ) το σκυλοκρέμμυδο (Σκίλλη των Αρχαίων) κρεμιέται στην εξώπορτα, γίνεται φάρμακο που απωθεί και διώχνει τις ασθένειες (που βασίζεται στην ιδιότητα του σκυλοκρέμμυδου να απωθεί έντομα κλπ.). 

Μυθοπλασίες και παράδοση

Στην αρχαία Αρκαδία το χρησιμοποιούσαν στη λατρεία του Πάνα για να βοηθήσει στη γονιμότητα της Γης και να απωθήσει μακριά τις κακόβουλες δυνάμεις. Η παράδοση λέει ότι για να εξαγνιστεί ένας χώρος πρέπει κάποιος να κάνει ένα γύρο κρατώντας σκυλοκρέμμυδο. Σχετικά με τη μαντική της άνθησής του, αναφέρεται ο Θεόφραστος, στο «Περί Φυτών Ιστορίας», όπου τονίζει πως αν ανθίσει πρώιμα, ο χειμώνας είναι μαλακός και η άνοιξη έρχεται νωρίς και είναι ευνοϊκή για τις καλλιέργειες. Άλλη μια παράδοση λέει ότι αν έχει πλούσια ανθοφορία η χρονιά θα είναι καλή για τις καλλιέργειες. Ο γεωπόνος Π. Γεννάδιος αναφέρει στο «Φυτολογικόν Λεξικόν» (1914) ότι συνεχίζεται η παλαιά αρχαία συνήθεια να κρεμιέται στην πόρτα του σπιτιού ή στην οροφή των εργαστηρίων ένας θαλερός βολβός του σκυλοκρέμμυδου ώστε να προφυλάσσει από το κακό μάτι.

Ιδιότητες

Το σκυλοκρέμμυδο έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες και άλλες χρήσεις. Αν και είναι δηλητηριώδες (και για αυτό δεν το τρώνε και τα ζώα) χρησιμοποιήθηκε στην πρακτική ιατρική για πολλούς λόγους: είναι διουρητικό και τονωτικό της καρδιάς και στις περιπτώσεις υδρωπικίας. Είναι ακόμη αποχρεμπτικό στις περιπτώσεις με βρογχικά και κοκίτη και ευεργετικό στη σπλήνα και στην πνευμονία. Εξωτερικώς γίνεται πάστα για καταπλάσματα και βάμμα για εντριβές. Φαρμακευτικά ο βολβός χρησιμοποιείται με πολλά άλλα παρασκευάσματα (σύνθετο κρασί, οξύμελι κρασί Τρουσσώ κλπ.), όπως πχ. για τους έρπητες και το τρέμουλο. Με το σκυλοκρέμμυδο γίνονται και διάφορα σκευάσματα που διώχνουν τα κουνούπια και τα ποντίκια, ενώ η φλούδες του βολβού δίνουν χρώμα πορτοκαλί!

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.

Πηγές – Άρθρα – Πληροφορίες

http://wi-fi-votaniki.net/                                                          https://www.facebook.com/festivalaki.gr/photo                                          www.fytokomia.gr [Πρόσβαση 23/12/2015]

www.haniotika-nea.gr [Πρόσβαση 23/12/2015]

botanologio.blogspot.gr [Πρόσβαση 23/12/2015]

el.wikipedia.org [Πρόσβαση 23/12/2015]

www.manivoice.gr [Πρόσβαση 23/12/2015]

Επιμέλεια – Κείμενο Γιώργος Φουσκάκης

ΛΕΒΑΝΤΑ....μια αλλη χρήση για τον μελισσοκόμο!

Η λεβάντα ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae (Laniatae) Χειλανθή και στο γένος Lavandula. Το γένος αυτό περιλαμβάνει περίπου 30 ειδη, τα σπουδαιότερα των οποίων είναι:

1) Lavandula vera DCL.

2) Lavandula spica L.

3) Lavandula stoechas (μυροφόρα)

4) Lavandula hybrida Rev.

Σήμερα στην Ελλάδα καλλιεργούνται δύο είδη κυρίως: L. Angustifolia και L. Stoechas

Η λεβάντα (επ. ονομ. Lavandula) είναι γένος φυτών που ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Το γνωστότερο γένος είναι η λαβαντούλα, που περιλαμβάνει γύρω στα 25 είδη.

.

Είναι ιθαγενές των παραμεσόγειων περιοχών. Επίσης, απαντάται στα Κανάρια Νησιά, στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες. Το αιθέριο έλαιο που περιέχουν τα φύλλα της χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και για τη θεραπεία νευρασθενειών. Έχει επίσης αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην επούλωση τραυμάτων. Σε μεγάλες δόσεις η λεβάντα δρα ως υπνωτικό και ναρκωτικό. Οι ιαματικές της ιδιότητες ήταν γνωστές από την αρχαιότητα και αναφέρονται στο Διοσκουρίδη, τον Πλίνιο και το Γαληνό.

Εκτός από σχετικά καλό μελισσοκομικό φυτό η λεβάντα, έχει κι άλλη μια χρήση για τον μελισσοκόμο. Όπως ίσως θυμούνται κάποιοι τις γιαγιάδες τους να βάζουν αποξηραμένη λεβάντα σε σακουλάκια μέσα στις ντουλάπες, έτσι κι και κάποιοι μελισσοκόμοι βάζουν σακουλάκια με λεβάντα στις αποθηκευμένες κυψέλες. Ο λόγος είναι ακριβώς ο ίδιος:

Ο σκώρος που τρώει τα μάλλινα στην ντουλάπα της γιαγιάς δεν διαφέρει σε πολλά από τον σκώρο που τρώει τις αποθηκευμένες κερήθρες στο ντουλάπι του μελισσοκόμου.

Έτσι κι αυτός ο σκώρος (galleria mellonella) σιχαίνεται τη μυρωδιά της λεβάντας. Δεν λέω ότι θα σωθείς από τον ανεπιθύμητο κηρόσκωρο με δυο φακελάκια λεβάντας, αλλά σίγουρα θα έχεις καλύτερα αποτελέσματα από το να μην κάνεις τίποτα και μάλιστα θα έχεις κάνει κι έναν απόλυτα βιολογικό χειρισμό. Η λεβάντα απωθεί τις πεταλούδες και κατασυνέπεια γλιτώνουμε από τα αυγά. Δεν κάνει τίποτα όμως για αυγά και προνύμφες.

Αν και εγώ έχω δική μου λεβάντα, με εξέπληξε ευχάριστα το ότι πουλάνε λεβάντα ακριβώς για την ίδια χρήση σε μελισσοκομικά καταστήματα
Τη βάζω σε υφασμάτινα σακουλάκια και τη μοιράζω στα πατώματα που αποθηκεύω τα περσινά πλαίσια. Τα πλαίσια αυτά έχουν περάσει νωρίτερα από καταψύκτη για να διασφαλιστεί ότι δεν έχουν πάνω τους ζωντανό αυγό από κηρόσκωρο.                                                                      Πηγες: http://www.bees.gr     wikipedia.org      http://melissokomianet.gr/

Solanum elaeagnifolium - Αγριοντοματιά Ο επικίνδυνος Γερμανός εισβολέας!

Ένα ξενικό φυτό-εισβολέας που ονομάστηκε από τον κόσμο «γερμανός», εξαπλώνεται ταχύτατα, εκτοπίζει τα γηγενή είδη και απειλεί προστατευόμενες περιοχές, ενώ η καταπολέμησή του είναι εξαιρετικά δύσκολη αφού λειτουργεί ως «λερναία ύδρα».

Χιλιάδες χιλιόμετρα του οδικού επαρχιακού δικτύου και των εθνικών οδών έχει διανύσει από το 2.000 ο δρ Νίκος Κρίγκας από το Εργαστηριακό και Διδακτικό Προσωπικό (ΕΔΙΠ) στο Τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ, εντοπίζοντας και καταγράφοντας την εξάπλωση του Solanum elaeagnifolium, του αμερικανικής προέλευσης φυτού, που είναι ένα από τα χειρότερα εισβολικά είδη παγκοσμίως.

«Το φυτό “ακολουθεί” τους οδικούς άξονες, γιατί οι στρογγυλοί καρποί του παρασύρονται από τα διερχόμενα αυτοκίνητα και εξαπλώνονται ταχύτατα. Μάλιστα, όσο πιο πολύπλοκο το οδικό δίκτυο, τόσο περισσότεροι είναι οι πληθυσμοί» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κρίγκας ο οποίος, στο πλαίσιο του 8ου Πανελλήνιου συνεδρίου οικολογίας, παρουσίασε μελέτη με θέμα «Το κλίμα δημιουργεί περιορισμούς, η διαταραχή εδαφών ευνοεί και τα οδικά δίκτυα ανοίγουν τον δρόμο για την εξάπλωση του εισβολικού φυτού Solanum elaeagnifolium, ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές».

Σκοπός της εργασίας που υλοποιήθηκε από τον δρα Κρίγκα και την ερευνητική ομάδα του Τμήματος βιολογίας του ΑΠΘ (Ν. Βότση, Γ. Κατσούλη, Μ. Τσιαφούλη) ήταν να αποτιμηθεί ο βαθμός εισβολής του είδους στην Ελλάδα και να βρεθούν πιθανές συσχετίσεις της κατανομής του με περιβαλλοντικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες. Το φυτό εντοπίστηκε αρχικά το 1927 στη Θεσσαλονίκη και εισήχθη, όπως εκτιμά ο καθηγητής, πιθανώς από πρόσμειξη σε λιπάσματα ή από εμπορεύματα που προέρχονταν από τις ΗΠΑ. Το 1930 άρχισε να φυτρώνει στην πόλη και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που άρχισε να εξαπλώνεται, ο κόσμος το ονόμασε «γερμανό».

«Επειδή το παρατήρησαν τότε, το συνέδεσαν με την παρουσία των Γερμανών, δημιουργώντας μάλιστα έναν αστικό μύθο που έλεγε ότι το έφεραν οι κατακτητές για να ταϊζουν μ΄ αυτό τα μουλάρια τους, κάτι που φυσικά δεν ισχύει γιατί το φυτό είναι δηλητηριώδες» διευκρινίζει ο κ. Κρίγκας, προσθέτοντας ότι το 1950 το φυτό εντοπίστηκε πλέον και στην Αθήνα.

«Στην έρευνα, καταγράφηκε η παρουσία του φυτού κατά μήκος του οδικού δικτύου που ενώνει όλες τις βασικές πόλεις της χώρας και διέρχεται από 55% των προστατευόμενων περιοχών και συγκεκριμένα, σε όλους τους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και στο 25% του υπόλοιπου οδικού δικτύου. Οι καταγραφές συνδέθηκαν σε Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) με δεδομένα περιβαλλοντικά (υψόμετρο, κλίμα, έδαφος), ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (χρήσεις γης, οικισμοί, τυπολογία-πολυπλοκότητα οδικών αρτηριών) και φυσικότητας τοπίου (Προστατευόμενες και Ήσυχες Περιοχές)» αναφέρει ο κ. Κρίγκας.                                                                                                                                                                                            Χωρίς εχθρούς, εξαπλώνεται σαν «λερναία ύδρα»

Το φυτό δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Ελλάδα ενώ, αντίθετα, στην Αμερική μπορεί να αντιμετωπισθεί με βιολογικό τρόπο αφού υπάρχουν έντομα που τρώνε τα άνθη του. Επιπλέον, η διαταραχή εδαφών με το όργωμα διευκολύνει τη διασπορά, γιατί «όσο το οργώνεις, τόσο αδελφώνει» λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

Στη μελέτη διαπιστώθηκε ότι τις τελευταίες δεκαετίες, οι καταγεγραμμένοι πληθυσμοί του είδους αυξήθηκαν κατά 1.750% και 10% των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 έχουν υποστεί εισβολή. Οι υψηλές ελάχιστες χειμερινές θερμοκρασίες και οι υψηλές μέσες θερινές θερμοκρασίες είναι καθοριστικές για την εξάπλωση του εισβολέα και η διαταραχή εδαφών που συνδέεται με αγροτικές δραστηριότητες και τα οδικά δίκτυα επάγουν αυτή την εξάπλωση, ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές.

«Τα φυσικά οικοσυστήματα με δομημένες κοινωνίες όταν δεν διαταράσσονται, φαίνεται να λειτουργούν ως φραγμοί στην εισβολή του φυτού. Η εξάπλωσή του συνδέεται με τη διαταραχή των εδαφών από ανθρώπινες δραστηριότητες αλλά και από την επέκταση του οδικού δικτύου» κάνει σαφές ο κ. Κρίγκας κρούοντας τον κώδωνα κινδύνου για άμεση παρακολούθηση των πληθυσμών και μέτρα πρόληψης και διαχείρισής του.

«Απαιτείται ένα ισχυρό πρόγραμμα εφαρμογής ζιζανιοκτόνων σε ευρεία κλίμακα και διαρκές ξερίζωμα για να καταπολεμηθεί το φυτό-εισβολέας. Το σημαντικότερο όμως είναι να γνωρίζουμε ότι, όσο πιο έντονη είναι η επίδραση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στα οικοσυστήματα, τόσο πιο ευάλωτα αναμένεται να γίνονται αυτά στην εισβολή του Solanum elaeagnifolium» καταλήγει ο καθηγητής.

Ιδιότητες 

Όταν φαγωθούν οι καρποί, λόγω των αλκαλοειδών που περιέχει, προκαλεί γαστρεντερικές διαταραχές και βλάβες στο νευρικό σύστημα.

Το Solanum elaeagnifolium είναι δηλητηριώδες και στα ζώα και είναι ξενιστής εντόμων και ασθενειών

Πιο ανθεκτικά στις τοξίνες των καρπών του φυτού είναι τα πρόβατα, ενώ οι κατσίκες φαίνεται να μην επηρεάζονται καθόλου.

Έχει βρεθεί να φιλοξενεί και να μεταδίδει ασθένειες και επιβλαβείς οργανισμούς για την παραγωγή, π.χ. ακάρεα και κολεόπτερα.

Σαν ζιζάνιο ανταγωνίζεται με τις καλλιέργειες, ενώ εκκρίνει στο περιβάλλον του ουσίες που αναστέλλουν το φύτρωμα και την ανάπτυξη άλλων καλλιεργούμενων φυτών.

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.                                                                                    πηγες Paratiritis-news.com   en.wikipedia.org

Αρωματικά και Φαρμακευτικά Φυτά ....«επιχειρηματίας-εργολάβος» η καλλιεργητής ?

Είναι γνωστό ότι στη χώρα μας τα Αυτοφυή Αρωματικά και Φαρμακευτικά φυτά έχουν χρησιμοποιηθεί και έχουν γίνει αντικείμενο εμπορίου από την αρχαιότητα. Οι εδαφοκλιματικές συνθήκες ευνοούν ιδιαίτερα την ανάπτυξη ΑΦΦ δίνοντας προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει έναν πολύ σημαντικό αριθμό ειδών με κυριότερα τη ρίγανη, το θυμάρι, το θρούμπι, το φασκόμηλο, το γλυκάνισο, το μάραθο (μαραθόσπορος), το χαμομήλι, τη δάφνη, τη μέντα, το δυόσμο, το φλησκούνι, τη λεβάντα, το μελισσόχορτο και τέλος τα μοναδικά και πολύ γνωστά προϊόντα κάποιων περιοχών της Ελλάδας όπως τη μαστίχα της Χίου, τον κρόκο της Κοζάνης, το δίκταμο της Κρήτης  το τσάι του βουνού της Βρύναινας (Ν. Μαγνησίας),το φλισκούνι και η ρίγανη της Ικαρίας Εκτιμάται ότι είναι δυνατό να καλλιεργηθούν και να μεταποιηθούν σε επιχειρηματική βάση και άλλα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά ή να συγκομιστούν τα είδη που αυτοφύονται σε διάφορες περιοχές της χώρας κατά τρόπο επαγγελματικό ώστε να αποκτήσουν οι αγρότες ένα πολύ ικανοποιητικό εισόδημα. Πρόσφατα ξεκίνησαν οργανωμένες καλλιέργειες ΑΦΦ σε περιοχές της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θράκης που αφορούν τη ρίγανη, τη μέντα, το μελισσόχορτο, το βασιλικό, το χαμομήλι, το φασκόμηλο, τη λεβάντα, το δενδρολίβανο, το τσάι του βουνού, το θυμάρι, τον ύσσωπο και την εχινάκεια.

Όλες οι προσπάθειες των τελευταίων ετών στις παραπάνω περιοχές έδειξαν ότι τα ΑΦΦ μπορούν να αποτελέσουν τις νέες δυναμικές και πολλά υποσχόμενες εναλλακτικές καλλιέργειες. Προϋπόθεση σ’ αυτό ήταν και παραμένει η πολύ καλή οργάνωση και γνώση των τεχνικών από την καλλιέργεια μέχρι τη μεταποίηση και εμπορία των επώνυμων προϊόντων από τους ίδιους τους παραγωγούς. Η απόκτηση του καλύτερου γενετικού υλικού, κατά προτίμηση εγχώριου, σε συνδυασμό με το βιολογικό τρόπο καλλιέργειας φαίνεται επίσης να αποτελούν τα βασικά πλεονεκτήματα των ελληνικών ΑΦΦ στη διεθνή αγορά. Το ξηροθερμικό κλίμα καθώς και η πολύ καλή σύσταση του εδάφους των περισσοτέρων περιοχών συμπληρώνουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τα προϊόντα με μεγάλες στρεμματικές αποδόσεις και υψηλών ποιοτικών και ποσοτικών προδιαγραφών ως προς τους δευτερογενείς τους μεταβολίτες που είναι τα συστατικά για τα οποία καλλιεργούνται (αιθέριο έλαιο, εκχυλίσματα).Παρά την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών οι κυριότερες εισαγωγικές Ευρωπαϊκές χώρες ΑΦΦ όπως η Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ελβετία και Ιταλία αναζητούν έντονα τα ελληνικά βιολογικά προϊόντα και προσφέρουν πολύ ικανοποιητικές τιμές. Έτσι στον Πίνακα 1 βλέπουμε ότι οι τιμές χονδρικής πώλησης για την ξηρή δρόγη κυμαίνονται φέτος (σημ. 2015) από 5 ευρώ το κιλό για το δενδρολίβανο μέχρι τα 12 ευρώ το κιλό για την εχινάκεια. Με αποδόσεις από 100 Kg/στρέμμα μέχρι 400 Kg/στρέμμα, ανάλογα με το είδος και το μέρος του φυτού, παρατηρούμε, στην τελευταία στήλη του Πίνακα 1 ότι οι μικτές απολαβές ανέρχονται από 960€ έως και 4800€ το στρέμμα.

Αν λάβουμε υπόψη ότι εκτός από την εγκατάσταση της πολυετούς φυτείας, που δεν ξεπερνά τα 600€/στρέμμα, οι άλλες δαπάνες για τις καλλιεργητικές φροντίδες (λίπανση, άρδευση, ξεβοτάνισμα) είναι σχετικά μικρές, τότε οι καθαρές απολαβές, σε σύγκριση με άλλα γεωργικά προϊόντα, είναι πάρα πολύ υψηλές.

Οι απολαβές αυτές γίνονται ακόμα μεγαλύτερες εάν οι παραγωγοί προχωρήσουν οι ίδιοι στην μεταποίηση, δηλαδή στην απόσταξη ή την εκχύλιση των προϊόντων τους. Τα αιθέρια έλαια και τα υδατικά εκχυλίσματα των ΑΦΦ είναι επίσης περιζήτητα όχι μόνο από τους κλάδους των τροφίμων, φαρμάκων κλπ, αλλά και από τη σύγχρονη κτηνοτροφία και τη βιολογική γεωργία ως φυσικά αντιβιοτικά και ως αβλαβή φυτοπροστατευτικά χάρη στις ευρέως φάσματος αντιμικροβιακές και εντομοαπωθητικές ιδιότητες. Η επένδυση προς αυτή την μεταποίηση δεν απαιτεί μεγάλα κεφάλαια και μπορεί να απασχολήσει εξειδικευμένο προσωπικό από πτυχιούχους τεχνικούς και άλλους επιστήμονες που θα μπορούσαν να είναι στελέχη της τοπικής κοινωνίας.

Αξίζει να τονιστεί ότι οι τιμές πώλησης αιθερίων ελαίων που εισάγονται στην Ελλάδα (Πίν. 2) είναι αρκετά υψηλές. Συνεπώς οι Έλληνες παραγωγοί αρωματικών φυτών, εφόσον οι ίδιοι αποστάζουν και παραλαμβάνουν τα αιθέρια έλαια των φυτών που καλλιεργούν, είναι δυνατό να απολαμβάνουν αντίστοιχα επίπεδα τιμών.σύμφωνα με τις χημικές μας αναλύσεις υπερτερεί έναντι πολλών άλλων ελληνικών περιοχών αλλά κυρίως έναντι των εισαγόμενων από Κίνα και Αργεντινή.                           Η ποιότητα των ελληνικών βοτάνων, όπως δείχνουν όλες οι έρευνες, είναι πάρα πολύ καλή ας ευχηθούμε η ποιότητα των ελληνικών βοτάνων να κρατήσει σε διάρκεια για το καλό του τόπου.

Ελάχιστη ήταν η μέχρι τώρα συνεισφορά της πολιτείας στην ανάπτυξη του κλάδου των ΑΦΦ στη χώρα μας. Οι αρμόδιοι κεντρικοί φορείς πέρα από τα πολύ γενικά προγράμματα πρέπει να προχωρήσουν σε ένα συγκεκριμένο και πολύ φιλόδοξο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της παραγωγής Α.Φ.Φ. στηρίζοντας ουσιαστικά την δημιουργία ομάδων παραγωγών – μεταποιητών από την εγκατάσταση της φυτείας με ντόπιο γενετικό πολλαπλασιαστικό υλικό μέχρι την μεταποίηση και την προώθηση εξαγωγής. Η δημιουργία επίσης ενός τοπικού συντονιστικού και συμβουλευτικού φορέα σε κάθε περιφέρεια από ότι καλύτερο έχει η κάθε περιοχή σε εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό θα στήριζε ουσιαστικά τον τομέα αυτό.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η καλλιέργεια ΑΦΦ καθώς και η παραλαβή των αιθερίων ελαίων ή υδατικών εκχυλισμάτων αποτελεί έναν πρώτης τάξεως εναλλακτικό κλάδο της ελληνικής γεωργίαςΜπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανάπτυξη μεταποιητικών επιχειρήσεων και να συμβάλλει στη συγκράτηση κυρίως νέου πληθυσμού στην ύπαιθρο.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΤΡΙΠΤΟΠΟΛΕΜΟΣ
Περιοδική έκδοση του Γ.Π.Α.
Φθινόπωρο 2015 | ΤΕΥΧΟΣ 38                                                                                                                             

Δραματική μείωση των αρωματικών φυτών στα ελληνικά βουνά

 Σε πολλά μέρη της χώρας μας υπάρχει το έθιμο της συλλογής αρωματικών φυτών (κυρίως τσαγιού και ρίγανης) μια και συνδυάζεται με μια καλοκαιρινή βόλτα στο βουνό που εξασφαλίζει σε μια οικογένεια σχεδόν για όλο το χρόνο υψηλής ποιότητας ροφήματα ή καρυκεύματα και μάλιστα δωρεάν.

Στην παραδοσιακή ιατρική το αφέψημα από τσάι του βουνού χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της βρογχίτιδας, την ανακούφιση του κοινού κρυολογήματος, του βήχα, των πόνων της κοιλιάς κ.λ.π. Ακόμη θεωρείται εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό, διότι περιέχει σίδηρο. Οργανοληπτικά το ρόφημα είναι πολύ εύγευστο και αρωματικό, ενώ μπορεί να καταναλωθεί ζεστό ή κρύο, με ζάχαρη, μέλι ή και σκέτο.

Στην Ελλάδα αυτοφύονται περίπου 17 είδη, τα γνωστότερα είναι:

• Τσάι βλάχικο (στο Άγιο Όρος λέγεται μπεττόνικα) (Sideritis athoa – Σιδερίτης η αθώα) Απαντάται στη χερσόνησο του Άθω, στην Πίνδο και στη Σαμοθράκη, στο όρος Σάος.
• Τσάι του Μαλεβού ή τσάι του Ταϋγέτου (Sideritis clandestina – Σιδερίτης η λαθραία). Αυτοφύεται σε βράχους στις υποαλπικές και αλπικές περιοχές του Μαλεβού, του Ταϋγέτου και της Κυλλήνης.
• Μαλοτήρα ή καλοκοιμηθιά ειναι το τσάι της Κρήτης (Sideritis syriaca – Σιδερίτης η συριακή). Είναι αυτοφυές των βουνών της Κρήτης -κυρίως των Λευκών Ορέων και παλιότερα του Ψηλορείτη- σε υψόμετρο 1.300 – 2.000 μέτρα.
• Τσάι της Εύβοιας ή τσάι απ’ το Δέλφι (Sideritis euboea – Σιδερίτης η εύβοια). Αυτοφυές φυτό της Εύβοιας, κυρίως στα βουνά Δίρφυ σε υψόμετρο 1.000 – 1.540μ.
• Τσάι του Ολύμπου (Sideritis scardica – Σιδερίτης η σκαρδική) Το βρίσκουμε σε βραχώδη μέρη και σε υψόμετρο άνω των 1.000 μ., στον Όλυμπο, στην Όσσα (Κίσσαβο) και στο Πήλιο.
• Τσάι του Παρνασσού ή τσάι του Βελουχιού (Sideritis raeseri – Σιδερίτης του Ράσερ). Είναι αυτοφυές αλλά και καλλιεργήσιμο στο νομό Μαγνησίας. Ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές (και στον Όλυμπο) και σε χωράφια ασβεστούχα, πετρώδη, μέτριας γονιμότητας, ξερικά.

Κοινό χαρακτηριστικό των ειδών αυτών αλλά και γενικά του γένους Sideritis L. είναι ότι πρόκειται για φυτά ιδιαίτερα προσαρμοσμένα για να επιβιώνουν σε απόκρημνες βραχώδεις περιοχές με υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων και κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην ξηρασία και στις χαμηλές θερμοκρασίες, δεν απαιτούν πλούσια εδάφη και προτιμούν θέσεις με ελαφρό έδαφος , μικρό βάθος και άφθονο ήλιο. Απαντώνται και σε σχισμές βράχων ή ανάμεσα σε πέτρες, όπου λίγα φυτά μπορούν να επιβιώσουν.

Οι ανθοφόροι βλαστοί ξηραίνονται ώστε να μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ζήτηση για το είδος είναι μεγάλη, καθώς το ματσάκι (περίπου 50 γραμμάρια) πωλείται έναντι 2 -3  ευρώ.

Η οικονομική κρίση και η ακριβή τιμή στο τσάϊ του βουνού, οδηγούν «επιχειρηματίες-εργολάβους» στην ολοένα και αυξανόμενη εκμετάλλευση των δώρων αυτών της φύσης. Οργανωμένες ομάδες που συλλέγουν και πωλούν αυτοφυή φυτά από όλη τη χώρα χτενίζουν δεκάδες βουνοπλαγιές όπου φυτρώνουν είδη ελληνικού τσαγιού και άλλων αρωματικών φυτών και τα συλλέγουν παράνομα σε τέτοιο βαθμό που είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος εξαφάνισής τους. Υπολογίζεται ότι σε μια καλή χρονιά μπορεί να συλλέγουν από την περιοχή των Πρεσπών έως και πέντε τόνοι τσαγιού!

Ηδη σε δεκάδες ορεινές περιοχές της χώρας, και σε υψόμετρο άνω των 1.000 μ. όπου φύεται το τσάι του βουνού, οι πληθυσμοί του τσαγιού έχουν μειωθεί δραματικά, και επιστήμονες του ΑΠΘ και του Τμήματος Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ επισημαίνουν την επιτακτική ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα για να αποτραπεί η καταστροφή του.

Η ποιότητα επίσης της ελληνικής ρίγανης είναι γνωστή στις διεθνείς αγορές για τα υψηλά ποιοτικά της χαρακτηριστικά (υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο πλουσιότατο σε καρβακρόλη). Οι ποσότητες ρίγανης που συλλέγονται από τους αυτοφυείς πληθυσμούς έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και αυτό οφείλεται στη μείωση των αυτοφυών φυτών λόγω κυρίως της αλλαγής της γεωργικής πρακτικής που είχε σαν επακόλουθο την εξαφάνιση των αυτοφυών φυτών από τις παρυφές διαφόρων καλλιεργειών (ελιές, αμπέλια κλπ), στην αλλαγή χρήσεως γης σε περιοχές όπου αυτοφυόταν, καθώς και στη δυνατότητα απασχόλησης σε άλλες πλέον επικερδείς ή λιγότερο κοπιαστικές δραστηριότητες.

Οι ειδικοί επιστήμονες συστήνουν ελέγχους και μέτρα παρόμοια με αυτά που λαμβάνονται σήμερα για τη λαθροϋλοτόμηση σε μια προσπάθεια να αναχαιτιστεί το φαινόμενο της ληστρικής εκμετάλλευσης των αυτοφυών αρωματικών φυτών.

Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται στα βουνά της Πελοποννήσου και της Κρήτης, ενώ στη Βόρεια Ελλάδα τα βουνά των συνόρων, όπως είναι ο Γράμμος, ο Βόρας, αλλά και ο Ολυμπος, έχουν χάσει σημαντικό μέρος από το απόθεμά τους. Στον Ψηλορείτη η μαλοτήρα πρακτικώς έχει εξαφανισθεί, ενώ στα Λευκά Όρη εκτιμάται ότι έχει απομείνει το 30% των φυσικών πληθυσμών που υπήρχαν πριν από 30 χρόνια. Το ξακουστό «μέλι της μαλοτήρας» εδώ και 5 χρόνια δεν παράγεται λόγω της δραματικής μείωσης των πληθυσμών του φυτού που τροφοδοτούσαν με τα άνθη τους τα μελισσοσμήνη.

Παράλληλα, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η βόσκηση. Επιστημονική ομάδα του Τμήματος Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών στο πλαίσιο μελέτης που διεξάγει για το τσάι του βουνού στη Β. Ελλάδα επεσήμανε το φαινόμενο αυτό στο όρος Φαλακρό, λόγω της εκτεταμένης παρουσίας κοπαδιών από αγελάδες(!) στις πλαγιές του βουνού.

Η διάνοιξη ορεινών δρόμων διευκολύνει την προσπέλαση σε δυσπρόσιτους τόπους που υπάρχουν ακόμα φυσικοί πληθυσμοί των αρωματικών φυτών όπως το τσάι του βουνού και τη μεταφορά του προϊόντος στην αγορά σε μεγάλες ποσότητες χωρίς δυσκολία. Η συλλογή του ελληνικού τσαγιού για το εμπόριο απαγορεύεται και επιτρέπεται μόνο για οικιακή χρήση και πολλά δασαρχεία έχουν εκδώσει ρυθμιστικές διατάξεις που καθορίζουν τις ποσότητες και τον χρόνο συλλογής. Παρ’ όλα αυτά, την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο ομάδες είτε Ελλήνων είτε αλλοδαπών να το συλλέγουν συστηματικά για να το εμπορευθούν στο εσωτερικό και στο εξωτερικό και τα δασαρχεία αδυνατούν να ελέγξουν την κατάσταση.

Τα περισσότερα γνωρίζουν «γενικώς» που βρίσκονται οι πληθυσμοί σπάνιων φυτών αλλά δεν έχουν στα χέρια τους κάποια επιστημονική μελέτη ώστε να γνωρίζουν με ακρίβεια τα στοιχεία που συνθέτου την σπάνια χλωρίδα που συγκροτούν τη φύση των ελληνικών βουνών ούτε προσωπικό, ούτε οχήματα, ούτε καύσιμα, ούτε κονδύλια για υπερωρίες των δασοφυλάκων το απόγευμα ή τα Σαββατοκύριακα! Συνήθως, οι «εργολάβοι» γνωρίζουν με ακρίβεια όχι μόνο τους τόπους αλλά και τις κινήσεις των δασικών. Έτσι αποφεύγουν τη σύλληψη αλλά «το εμπόρευμα» πωλείται κανονικά στα καταστήματα ξηρών καρπών, βιολογικών προϊόντων κ.λπ. χωρίς κανείς να νοιάζεται πώς βρέθηκαν στις προθήκες τους!

Για πολλούς αιώνες οι ντόπιοι πληθυσμοί συλλέγουν με προσοχή τα άνθη των αρωματικών φυτών προσέχοντας να μη καταστρέψουν τη ρίζα ενώ πάντα αφήνουν κάποια φυτά για «να δώσουν σπόρο» ώστε να υπάρχουν τα αρωματικά φυτά και την επόμενη χρονιά. Αυτή η ισορροπία έχει χαθεί καθώς οι οργανωμένες αυτές ομάδες έχοντας γνώση της παράνομης πράξης τους, μαζεύουν στα γρήγορα τα φυτά τα ξεριζώνουν και αδιαφορούν για το μέλλον. Μάλιστα προκειμένου να προλάβουν τους ανταγωνιστές συλλέγουν ολοένα και νωρίτερα τα φυτά χειροτερεύοντας την κατάσταση.

Οι τελευταίες καταγγελίες φέτος αφορούσαν το τσάι που φύεται στις Πρέσπες, τον Γράμμο (Sideritis raeseri) και τον Ταΰγετο (Sideritis clandestina), ενώ η Διεύθυνση Δασών Αιτωλοακαρνανίας απηύθυνε έκκληση «για ορθολογική διαχείριση των φυτων του τσαγιού και της ελληνικής ρίγανης (Origanum vulgare ssp. hirtum), καθώς παρατηρήθηκε μαζική εκρίζωση». Σύμφωνα με τον διευθυντή δασών Καστοριάς κ. Χ. Λιάμη, το πρόβλημα εντοπίζεται σε αυτούς που μαζεύουν πολλά κιλά και το ξεριζώνουν για να μην καθυστερούν ή το συλλέγουν εκτός εποχής αδιαφορώντας για την αειφορία του.

Το ελληνικό τσάι βρίσκεται ψηλά στον κατάλογο της πυραμίδας των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών που αυτοφύονται στην Ελλάδα. Αν και από αυτό παρασκευάζεται το πιο διαδεδομένο ελληνικό αφέψημα, καλλιεργείται σε ελάχιστες περιοχές της χώρας (κυρίως στη Βρύναινα Μαγνησίας και αλλού σε μικρότερες εκτάσεις). Είναι γνωστό διεθνώς ως Greek Mountain Teα, ονομασία που δεν έχει αμφισβητηθεί από καμία από τις γειτονικές χώρες, οι οποίες σημειωτέον εξάγουν ετησίως τεράστιες ποσότητες αρωματικών φαρμακευτικών φυτών, συμπεριλαμβανομένων και ειδών Sideritis.

Πηγές: news.kathimerini.gr, enlefko.blogspot.gr , www.agrotourcrete.gr

Από: http://ecology-salonika.org     https://dasarxeio.com/